Onderzoek wijst uit: AI kan krapte binnen de Nederlandse publieke sector oplossen

Ben je vandaag je baan kwijt? Dan heb je morgen waarschijnlijk al een nieuwe. De krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt is in decennia niet zo hoog geweest. Op het moment van schrijven staan er al 404.000 vacatures open. Het aantrekken van nieuwe mensen is de gewenste oplossing, maar als blijkt dat dit in de praktijk moeilijk haalbaar is, zou de grootste digitale uitvinding van de eenentwintigste eeuw – kunstmatige intelligentie – wellicht de oplossing kunnen bieden. AI in de publieke sector lijkt de toekomst.

Kunstmatige intelligentie als oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt?

Onderzoekers concluderen dat generatieve AI, zoals ChatGPT, de productiviteitskloof kan verkleinen. “Een productiviteitssprong van 15% tot 20% in de publieke sector is haalbaar als generatieve AI op grote schaal wordt ingezet.” In concrete cijfers betekent dit dat tussen de 255.000 en 465.000 banen kunnen worden ingevuld door onze digitale alleskunner. Dit betekent niet dat je extra mensen hoeft aan te nemen, maar wel dat je cruciale functies kunt toewijzen aan een capabel AI-brein.

Achterstand AI in Nederland

Volgens de Boston Consulting Group loopt Nederland achter op de toepassing van AI. Landen als Frankrijk en Duitsland gebruiken kunstmatige intelligentie al voor banen in de sociale sector en bij de belastinginning. Nederland daarentegen heeft, mede door de toeslagenaffaire, een terughoudend beleid ten aanzien van het gebruik van nieuwe AI-tools. Er heerst angst voor discriminatie, gebrek aan transparantie en fouten.

Door deze terughoudendheid stapelen de problemen zich op. De zorgsector zit overvol, het werk bij het UWV komt nauwelijks nog op gang, en een fysiek gesprek bij het UWV is inmiddels een zeldzaamheid. “Hoewel de Nederlandse publieke sector al experimenteert met AI, blijven grootschalige toepassingen uit,” zegt partner bij BCG, Tessa van Swieten. “Deze terughoudendheid komt mede door het ontbreken van duidelijk beleid, vooral als het gaat om het gebruik van AI bij persoonsgegevens.”

AI toepassen is een goedkope en efficiënte oplossing

Niet alleen kunnen vacatures sneller worden ingevuld, de Nederlandse belastingbetaler kan ook miljarden besparen. Door AI toe te passen, kan de overheid jaarlijks 15 tot 20 miljard euro besparen aan werkgeverslasten. Kunstmatige intelligentie werkt immers sneller en kan bijvoorbeeld administratieve taken overnemen. Zo kunnen ambtenaren en zorgmedewerkers zich beter concentreren op menselijke interactie en besluitvorming, in plaats van hun tijd te verspillen met eindeloze administratieve klussen. Kortom, een win-winsituatie, als we de cijfers mogen geloven.

Toepassing AI publieke sector

De onderzoekers adviseren om de technologie niet klein, maar grootschalig in te zetten. Ze stellen voor om op grotere schaal proefprojecten te starten, zoals:

• UWV: Sneller verwerken van uitkeringsaanvragen.
• Politie: Minder administratieve taken en meer focus op misdaadbestrijding.
• Zorg: Minder tijd besteden aan consultverslagen, meer tijd voor persoonlijke zorg en aandacht.
• Onderwijs: Het nakijken van toetsen en opdrachten van studenten. Zo blijft er meer tijd voor individuele begeleiding en voor de liefdevolle aandacht die de volgende generatie verdient.

Foto: Pexels